Τὰ μέλη τῆς Ἐκκλησίας γιὰ νὰ ἁγιαστοῦν, εἶναι ἀπαραίτητο νὰ μετέχουν στὰ Μυστήριά μας. Μυστήρια στὴ χριστιανικὴ ὁρολογία εἶναι ἱερὲς τελετές, μὲ τὶς ὁποῖες μεταδίδεται στὸν ἄνθρωπο ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ. Τὰ μυστήρια ὅλα, ὅπως καὶ κάθε ἕνα ξεχωριστά, δὲν μποροῦν νὰ θεωρηθοῦν ἀποκομμένα ἀπὸ τὴν φυσικὴ καὶ ἱστορικὴ πραγματικότητα, οὔτε ὡς ἀφηρημένες ἢ μαγικὲς πράξεις. Ἀντίθετα τὰ χριστιανικὰ μυστήρια δὲν γίνονται «μηχανιστικὰ» ἀλλὰ προάγουν τὴν ζωὴ μέσα στὰ φυσικὰ πλαίσια καὶ μὲ βάση τὴν προκοπὴ καὶ τὴ συνεργία τοῦ μέλους. Πρέπει δηλαδὴ νὰ γίνει κατανοητὸ πὼς ἂν δὲν ἐνεργοποιηθεῖ ἡ θέληση τοῦ ἀνθρώπου, τὰ μυστήρια δὲν μποροῦν νὰ πραγματώσουν κανένα ἀπὸ τὰ ἔργα τῆς τελείωσης. Μὲ αὐτὴ τὴν προοπτικὴ κατανοεῖται ἡ χρήση τῶν ὑλικῶν στοιχείων, τὰ ὁποῖα μεταβάλλονται καὶ καθαγιάζονται, λαμβάνοντας εἰδικὸ νόημα καὶ περιεχόμενο. Τὰ μυστήρια τελικὰ εἶναι ὑπεύθυνα γιὰ τὴν διαρκῆ καθαίρεση τῶν δαιμονικῶν δυνάμεων, ἡ ὁποία ἐπιτελεῖται μέσα ἀπὸ τὴν ἐκκλησιαστικὴ δομὴ τοῦ σώματος τῆς ἐκκλησίας, πρὸς θεραπεία, πρόοδο καὶ θρίαμβο κατὰ τῶν δαιμονικῶν δυνάμεων.
Τὰ Μυστήρια εἶναι ἑπτά: Τὸ βάπτισμα, τὸ χρῖσμα, ἡ θεία εὐχαριστία, ἡ ἱερωσύνη, ἡ μετάνοια, (ἐξομολόγηση), τὸ ἱερὸ εὐχέλαιο καὶ ὁ γάμος. Ὑπάρχουν ἱερὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας ποὺ εἶναι ὑποχρεωτικὰ γιὰ ὅλους τοὺς πιστούς. Αὐτὰ εἶναι τὸ Βάπτισμα, τὸ Χρῖσμα, ἡ Ἐξομολόγηση καὶ ἡ Θεία Εὐχαριστία.
Ὑπάρχουν καὶ ἐκεῖνα ποὺ δὲν εἶναι ὑποχρεωτικὰ γιὰ ὅλους τοὺς πιστούς. Αὐτὰ εἶναι ὁ Γάμος, ἡ Ἱερωσύνη καὶ τὸ Εὐχέλαιο. Οἱ θεοσύστατες αὐτὲς τελετὲς ὀνομάστηκαν μυστήρια γιὰ δύο λόγους. Πρῶτον διότι, κατὰ τὸν Ἱερὸ Χρυσόστομο, «ἕτερα ὁρῶμεν καὶ ἕτερα πιστεύομεν», δηλ. ἡ Θεία Χάρη ποὺ μεταδίδουν εἶναι πραγματική, ἀλλὰ πνευματική, ἀόρατη στὶς φυσικὲς αἰσθήσεις. Δεύτερον, διότι δὲν ἐπιτρεπόταν νὰ τὰ παρακολουθοῦν οἱ μὴ πιστοι ἢ οἱ εἰδωλολάτρες, ἀλλὰ μόνον οἵ πιστοί. Τὰ ἁγία Μυστήρια τῆς πίστεως δὲν πρέπει νὰ δίδονται σὲ ἀνθρώπους ποὺ ζοῦν βίο ἀσεβῆ, ποὺ τὰ χλευάζουν ἢ μπορεῖ νὰ τὰ καταπατήσουν (Μάτθ. Ζ’, 6). Καὶ φυσικὰ τὰ Μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας εἶναι τελείως διάφορα ἀπὸ τὰ ἀρχαῖα εἰδωλολατρικὰ μυστήρια ἢ ἀπὸ τὰ «μυστήρια» ποὺ ὑπάρχουν σὲ σύγχρονες θρησκεῖες ἢ αἱρέσεις.
Ὅλα τὰ Μυστήρια μεταδίδουν τὴ μία Θεία Χάρη, τὸ καθένα μὲ εἰδικὴ τελετὴ καὶ εἶναι ἀναγκαῖα γιὰ τὴ σωτηρία μας. Παρέχουν στοὺς πιστοὺς τὴ θεία χάρη καὶ ἀποσκοποῦν στὴν εὐλογία ὁλόκληρης τῆς ψυχοσωματικῆς ὑπόστασης τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι τὰ φανερὰ σημεῖα διὰ μέσου τῶν ὁποίων μεταδίδεται στὸν ἄνθρωπο ἡ εὐλογία τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ὅλα τὰ Μυστήρια συνδέονται στενὰ μὲ τὸ Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας.
Γιὰ νὰ εἶναι ἔγκυρο καὶ «κανονικὸ» ἕνα Μυστήριο, σύμφωνα μὲ τὴν Ἀποστολικὴ παράδοση, εἶναι ἀναγκαία τὰ ἕξης στοιχεῖα:
1. Ὁ «κανονικὰ» χειροτονημένος τελετουργὸς (Ἱερέας ἢ Ἐπίσκοπος).
2. Τὰ αἰσθητὰ σημεῖα, δηλ.η ὕλη τοῦ Μυστηρίου, ποὺ ποικίλλει ἀνάλογα μὲ τὸ Μυστήριο.
3. Ἡ εἰδικὴ Ἱερολογία, δηλ. τὰ εἰδικὰ γιὰ τὸ καθένα Μυστήριο λόγια.
Εἰδικότερα:
ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ
Εἶναι τὸ Μυστήριο τῆς εἰσόδου τοῦ ἀνθρώπου στὴν Ἐκκλησία. Μὲ τὸ Βάπτισμα γίνεται ἡ μύηση στὸ Χριστὸ καὶ στὴν Ἐκκλησία. Συνήθως γίνεται στὴν παιδικὴ ἡλικία. Ὁ ἱερέας βυθίζει τὸ παιδὶ τρεῖς φορὲς στὸ νερό, μία στὸ ὄνομα τοῦ Πατρός, μία στὸ ὄνομα τοῦ Υἱοῦ καὶ μία στὸ ὄνομα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Αὐτὴ ἡ κίνηση τοῦ βυθίσματος, συμβολίζει τὴν τριήμερη ταφὴ καὶ ἀνάσταση τοῦ Κυρίου. Συμβολίζει ὅμως καὶ τὸν θάνατο τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴν ἀνάσταση καὶ γέννηση τοῦ καινούργιου στὸ καινούργιο Βασίλειο τοῦ Θεοῦ. Τὸ Βάπτισμα τὸ καθιέρωσε ὁ ἴδιος ὁ Κύριος μὲ τὴν ἐντολὴ ποὺ ἔδωσε στοὺς μαθητές του νὰ πᾶνε καὶ νὰ κάνουν μαθητές του τοὺς ἀνθρώπους πάντων τῶν λαῶν καὶ νὰ τοὺς βαπτίσουν στὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. (Μάτθ. 28,19).
ΤΟ ΧΡΙΣΜΑ
Δεύτερο Μυστήριο ποὺ τελεῖται τὴν ἴδια ὥρα μὲ τὸ βάπτισμα εἶναι τὸ ΧΡΙΣΜΑ. Χρίεται ὁ νεοφώτιστος μὲ Ἅγιο Μύρο στὰ κύρια μέρη τοῦ σώματος (μέτωπο, αὐτιά, στῆθος, πλάτη, χέρια, πόδια ) καὶ δέχεται τὰ χαρίσματα καὶ τὶς δωρεὲς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἅγιο Μύρο εἶναι μιὰ σύνθεση ἀπὸ λάδι καὶ διάφορες ἀρωματικὲς οὐσίες ποὺ συμβολίζουν τὰ διάφορα χαρίσματα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Παρασκευάζεται καὶ καθαγιάζεται στὸ Οἰκουμενικὸ Πατριαρχεῖο τῆς Κωνσταντινούπολης καὶ μοιράζεται σὲ ὅλες τὶς Ὀρθόδοξες Ἐκκλησίες.
Η ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ
Εἶναι τὸ Μυστήριο τῶν Μυστηρίων. Τὸ καθιέρωσε ὁ Κύριος στὸ Μυστικὸ Δεῖπνο, μπροστὰ στοὺς μαθητές του. Τὸ ψωμὶ καὶ τὸ κρασί, δύο ἁπλᾶ στοιχεῖα μὲ τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μεταβάλλονται σὲ Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ καὶ γίνονται τροφὴ γιὰ τοὺς πιστούς. Mε τὴ Θεία Κοινωνία ἑνωνόμαστε μὲ τὸ Χριστὸ καὶ ὁ Χριστὸς ἑνώνεται μαζί μας καὶ γινόμαστε μέτοχοι τῆς αἰώνιας ζωῆς.
Η ΙΕΡΩΣΥΝΗ
Μὲ τὸ Μυστήριο αὐτό, ἕνας ἁπλὸς χριστιανὸς ξεχωρίζεται ἀπὸ τοὺς ἄλλους πιστοὺς καὶ ἀναλαμβάνει τὴ διακονία τῆς σωτηρίας τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Λαμβάνει τὸ δῶρο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καὶ τῆς Ἀποστολικῆς διαδοχῆς καὶ συνεχίζει τὴν ἱερωσύνη τοῦ Χριστοῦ στὴν Ἐκκλησία. Ὁ ἱερέας γίνεται πατέρας πνευματικός. Προσεύχεται μας μας. Μᾶς βαφτίζει, μᾶς μεταδίδει τὰ μυστήρια καὶ τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, μᾶς διδάσκει γιὰ τὸ Θεὸ καὶ μᾶς βοηθάει στὶς δύσκολες στιγμὲς τῆς ζωῆς μας. Φυσικὰ καὶ ἐμεῖς θὰ πρέπει νὰ προσευχόμαστε καὶ νὰ τιμοῦμε τοὺς ἱερεῖς μας, ὡς Πατέρες.
Η ΜΕΤΑΝΟΙΑ (ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ)
Τὸ μυστήριο τῆς συμφιλίωσης καὶ τῆς ἀγάπης. Ἡ μετάνοια εἶναι τὸ ἱερὸ μυστήριο ποὺ ἀποκαθιστᾶ τὴν πνευματικὴ ὑγεία τῆς ψυχῆς, ὅταν αὐτὸς ποὺ μετανιώνει εἰλικρινὰ γιὰ τ’ ἁμαρτήματά του καὶ τὰ ἐξομολογεῖται στὸν πνευματικὸ τῆς Ἐκκλησίας λειτουργό, λαμβάνει ἄφεση ἁμαρτιῶν, γινόμενος καὶ πάλι φίλος καὶ τέκνο ἀγαπητὸ τοῦ Θεοῦ. Τὸ μυστήριο αὐτὸ ἐπαναλαμβάνεται, ἀνάλογα μὲ τὶς πνευματικὲς ἀνάγκες τῶν πιστῶν. Ἔτσι σκοπὸς τοῦ μυστηρίου εἶναι ἡ θεραπεία τῶν τραυμάτων τῆς πτώσης τῶν ἀνθρώπων μὲ τὴν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν. Ἡ ἐξουσία αὐτή -τῆς ἄφεσης τῶν ἁμαρτιῶν- ἐδόθη ἀπὸ τὸν Χριστὸ στοὺς Ἀποστόλους του καὶ αὐτοὶ στοὺς διαδόχους τοὺς Ἐπισκόπους (Ἴωανν. 20,12-24). Καὶ διὰ μέσου αὐτῶν τοὶς πρεσβυτέροις. Διὰ τοῦ Μυστηρίου τούτου παρέχεται δραστικὴ ἴαση καὶ διόρθωση τῶν πνευματικῶν νοσημάτων. Μετανοιωμένος ὁ πιστὸς χριστιανός, ὁμολογεῖ τὶς ἁμαρτίες του στὸν ἱερέα καὶ ἐκεῖνος μὲ τὴ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τὸν συγχωρεῖ καὶ τὸν βοηθάει νὰ ἀποκαταστήσει τὶς σχέσεις του μὲ τὸ Θεό.
ΙΕΡΟ ΕΥΧΕΛΑΙΟ
Είναι ένα προαιρετικό μυστήριο στο οποίο παρακαλούμε τον Κύριο να θεραπεύσει μας ψυχικές και σωματικές αρρώστιες. Μέσω του ευλογημένου λαδιού οι πόνοι και τα βάσανα ενώνονται με αυτά του Χριστού και συγχωρούνται οι αμαρτίες.
Ο ΓΑΜΟΣ
Μας άνδρας και μια γυναίκα άγνωστοι μεταξύ μας, αποφασίζουν να προχωρήσουν στο δρόμο μας κοινής ζωής. Στην αρχή αυτού του δρόμου η Εκκλησία παρακαλεί το Θεό να μας ευλογήσει για να στεριώσουν μια χριστιανική οικογένεια. Τα δαχτυλίδια που μας ευλογεί, συμβολίζουν την αγάπη μας και την ελεύθερη δέσμευση που έχουν μεταξύ μας. Τα στέφανα συμβολίζουν την ευλογία και την συναδελφικότητα στο βασίλειο του Θεού. Τέλος το κοινό ποτήριο συμβολίζει τον κοινό αγώνα και μας κοινές προσπάθειες που έχουν να κάνουν στη ζωή μας και ότι η συζυγική και οικογενειακή ζωή τότε μπορεί να υφίσταται και να δημιουργεί προκοπή και χαρά όταν το ανδρόγυνο συμμετέχει στο Ποτήριον μας Θείας Κοινωνίας.